Cubaanse helden, jineteros en mojitos

Zaterdag 27 februari
Met frisse moed en volledig uitgerust trekken we de straten van Santiago de Cuba in. Dit moet toch een hoogtepuntje van onze reis worden, zo hebben we begrepen van Gerrit & Gerry en vrienden die op Cuba zijn geweest. Santiago de Cuba: volgens Santiagüeros zeer onterecht al vier eeuwen niet meer de hoofdstad van het eiland, maar toch zeker wel van de Orient, het oostelijk deel van Cuba, en in ieder geval hoofdstad van de muziek!

We wandelen door de smalle straatjes richting de Padre Pico trappen, vanwaar je een prachtig uitzicht hebt over de baai en de stad. We bezoeken hier een museum over de revolutie in de jaren ’50. Het museum staat tegenover het huis waar Fidel in zijn studententijd heeft gewoond. Vanaf het balkon heeft Fidel op 1 januari 1959 de menigte toegezwaaid alvorens hij keizerlijk in z’n jeep vertrok voor de lange rit naar Havana. We hebben de afgelopen anderhalve week veel gelezen over de geschiedenis van Cuba en zijn langs een aantal historische plaatsen getrokken, zoals gisteren langs de geboorteplaats van Fidel’s muse Celia Sanchez en het Sierra Maestra gebergte waar de rebellen zich in Commandancia La Plata verborgen hielden. Ook zijn we door ontelbare straten/parken/pleinen gewandeld die zijn vernoemd naar Cubaanse helden als Martí, Cespedes en Maceo, en hebben overal de propaganda van nu (vier het: 51 jaar revolutie!) tot ons genomen. In Santiago komt veel van wat we gelezen en gezien hebben samen.

Vanaf de trappen wandelen we naar het Parque Cespedes (!), dé place to be in Santiago, schieten een paar pics en besluiten dat het tijd is om de eerste mojito te nuttigen. Die smaakt goed, dus we nemen er nog maar eentje, samen een pizza, en voordat we het weten zitten we heerlijk twee uurtjes over het plein te kijken. Daarna slenteren we door de Casco Histórico, schieten wat pics en wandelen terug naar onze Casa om nog even te relaxen. We moeten natuurlijk goed uitgerust zijn, want nog een ‘Santiago by night’ missen, dat gaat niet gebeuren!

Als je hier niet moe wordt van het wandelen, dan word je het wel van jineteros (in Santiago vind je de brutaalste), die om pesos zeuren en zeep willen hebben. We waren voorbereid en hebben zeep, ballonnen, sieraden en kleurpotloden meegenomen, maar die zijn zo goed als op. Uitgedeeld aan kinderen langs de weg op de meest desolate plaatsen. Er rest ons dus een veelvuldig afwijzen van de opdringerige mannetjes. Vermoeiend.

Zoals het hier hoort: voor het eten eerst nog een mojito. Een tafeltje naast ons zit iemand die in onze moedertaal vraagt of we uit Nederland komen. Huh? Ziet er toch uit als een Cubaan. Is het ook, maar hij blijkt een zus te hebben die met een Nederlander is getrouwd en hij is zelf drie jaar geleden ook in Hollanda geweest. Groningen, Amsterdam, Utrecht, Den Bosch, het komt er zowaar vloeiend uit. Binnen 4 seconden zit Orestes bij ons aan tafel voor een leuk gesprek van een minuut of tien. Een leuk, maar ook slim, mannetje: ondertussen heeft hij ons de beste eetgelegenheid én muziekhuis in Santiago aangeprijsd (waarschijnlijk voor een leuke commissie) en hebben we voor de volgende ochtend afgesproken om langs een paar hot spots te gaan. Orestes is tour guide…

Het restaurant is gevestigd in de tuin van een typisch Cubaans huis, waarvan je vanaf de straat niet kunt bevroeden dat het bestaat, maar het eten smaakt ons wederom voortreffelijk. Ook vermaken we ons opperbest in Casa de la Tradiciones, een tent voor locals, slechts een Duits toeristenstel heeft deze ook weten te vinden. De mojito’s komen lekker aan, er gaat ’s avonds overduidelijk meer alcohol in dan overdag. We kijken onze ogen uit hoe de Cubanen door de tent swingen. Ondertussen wordt Walt nog maar een keer bij de benen genomen. De erg vriendelijke eigenaar vraagt hem mee naar achteren, waar hij de hand mag schudden van een beroemd Cubaans schrijver. Voor ie het weet schrijft deze een persoonlijke boodschap in zijn laatste boek en vraagt om CUC 8. Tja, daar sta je dan…

Zondag 28 februari
Om 9 uur staat onze nieuwe vriend ons voor de deur op te wachten, samen met zijn zoon Michael. Wanneer Antonia ons uit komt zwaaien en hem ziet staan, krijgen we nog even wat waarschuwende woorden mee. We moeten oppassen, want ze ziet hem altijd bij Parque Cespedes met buitenlanders. Uhm ja, hij biedt zich aan als tour guide, dus dat snappen we wel. Wanneer ze even met hem heeft gesproken vragen we nogmaals waarom we moeten opletten, maar nu heeft ze er meer vertrouwen in: ze komen namelijk uit hetzelfde dorpje en ze kent z’n ouders, dus dan is het wel goed. Sociale controle viert hoogtij in Cuba.

We stappen met het hele gezelschap in de Atos die het onder het gewicht zwaar te verduren heeft. Maar zoals de witte, heilige koe ons al overal heeft gebracht, gaan we nu naar het kerkhof van Santiago de Cuba. Nu meer een museum dan een begraafplaats, liggen hier alle grote namen van Cuba begraven: José Martí, de familie Bacardi en de de lead singer van de Buena Vista Social Club. Bij het graf van Martí zien we een imponerende wisseling van de wacht die ieder half uur wordt uitgevoerd. Da’s nog wel menselijk, een half uurtje stil staan. Castro zal hier overigens over een tijdje niet begraven worden. Voor hem is al een mausoleum ingericht in Commandancia La Plata in de Sierra Maestra.

Van het kerkhof rijden we door naar Castillo de Moro, volgens Orestes en Antonia een must-see als je in Santiago bent. Bij aankomst wordt wederom duidelijk dat dit een ons-is-ons-land is; Orestes kent iedereen, van parkeerman tot de mannen van de souvenir stands. En zijn zoon Michael leert al doende van zijn vader. Orestes loopt over het pad naar het kasteel al handenklappend van vriend naar vriend en Michael loopt er gewoon achteraan, zijn vader imiterend. Zo schattig.

Het kasteel vraagt een whopping 4 CUC p.p. en 1 CUC voor fotograferen. Walt voelt zich uitgeknepen. We betalen toch maar en gaan het kasteel in. Prachtige views staan ons te wachten. Bij iedere kamer (slaapzalen van de soldaten, kerkers, wapenruimte, staan dames ons op te wachten om ons wat informatie te geven én, natuurlijk, ons om ‘presents’ te vragen. We geven ze zeep en armbandjes voor de kinderen. Wanneer de armbandjes op zijn, schromen ze niet om aan Walt’s arm te gaan hangen en om peso’s te vragen. We begrijpen dat we in een arm land zijn, maar steeds vaker krijgen we de neiging de vragen om geld en zeep te beantwoorden met: “Vraag het Fidel maar”. We houden ons in. Wanneer we het kasteel verlaten en de auto gaan ophalen moeten we ook hier 1 CUC betalen, natuurlijk. Maar het leed is gauw vergeten wanneer Michael Son drie lieve rode bloemetjes geeft. Dat wordt later een player!

Nu op naar onze laatste bezienswaardigheid van Santiago de Cuba, voor we naar de playa rijden: de Moncada barakken. In 1953 viel Castro deze barakken aan om de ammunitie voorraden van Bastista te plunderen en zo uiteindelijk de macht te grijpen. Dit mislukte, Castro werd gevangen genomen en uiteindelijk ging hij voor twee jaar de bak in. Nu zijn de barakken een school, niet te bezichtigen. Voor het dramatische effect zijn er nep kogelgaten in de façade van de school gemaakt, zodat het nog ergens op lijkt als je de buitenkant komt bekijken. Slim.

De Atos heeft er inmiddels zo’n 3000 km op zitten met ons, heeft ons over de slechtste wegen gereden en vandaag zelfs 4 mensen vervoerd. Bij het instappen constateren we dat de bandjes er wel erg slap bijhangen en we gaan ze gauw oppompen. Onze ergste vrees is namelijk dat we een lekke band krijgen in de middle of nowhere. Wij doen dus maar wél aan onderhoud… Wederom zoekt Orestes een vriendje op die dat voor 1 CUC even voor ons fixt. We zetten Orestes en zoon af, maar niet voor Son een kus heeft gekregen van Michael. Bijgepompt gaan we de Autopsia op, richting het strand.

Maar het strand halen we vandaag niet. Bij Las Tunas tanken we en gaan we even lunchen, om te concluderen dat we deze zondag nog maar weinig geld bij ons hebben en we niet zonder geld willen komen te zitten. We besluiten in Las Tunas een Casa te zoeken en maandagochtend naar de bank te gaan. We informeren bij één van de twee Casa’s genoemd in de Lonely Planet, maar er is geen plaats meer in de herberg. Laat het maar aan de Cubanen over om een vriendje te bellen. In no time rijdt er een Amerikaanse slee voor die ons voor gaat naar onze Casa for the night. We checken in bij Tania. We koukleumen nog even om het terras om een paar nummers van een blaasorkest mee te krijgen dat zich op het plein heeft geïnstalleerd, maar verder is Las Tunas een slaperig stadje waar niet veel gebeurt.